#12 Dossier DRU. De Westergasfabriek van het oosten
Is de ambitie van Ulft houdbaar?
Hoi trouwe en nieuwe lezers,
de financiële situatie van het Ulftse DRU Industriepark is penibel en ik ben begaan met het lot. Ik gun de gemeente Oude IJsselstreek en de hele Achterhoek een broedplaats à la de Westergasfabriek, maar ik ben ook een sucker for kleine lokale plekken en denk dat er ook betere plekken zijn om de DRU mee te vergelijken. Ik heb (nog) geen verstand van erfpachtconstructies en deel graag acht punten vanuit mijn achtergrond/expertise die wat mij betreft beter kunnen.
Achter de schermen sprak ik afgelopen half jaar met diverse stakeholders om een zo compleet mogelijkheid beeld te creëren van de ontstane financiële situatie van het Ulftse DRU Industriepark en in de afgelopen weken publiceerde ik een aantal uitgebreide artikelen in Dossier DRU bij de Gelderse Post.
In de vorige Mindnote schreef ik dat ik al diverse columns en een artikel over de geldstromen van de popzaal had geschreven, maar als journalist en columnist heb ik respectievelijk een neutrale en opiniërende pet op. Met mijn persoonlijke ervaringen als muzikant, docent en organisator heb ik ook eigen ideeën die ik in die schrijfsels niet kwijt kan. In al mijn ijdelheid hoop ik in deze nieuwsbrief met mijn visie op een deel van het DRU Industriepark wellicht een steentje te kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de ‘Westergasfabriek van het Oosten’.
Ik zal eerst een aantal anekdotische verhalen delen en daarna enkele verbanden leggen en conclusies trekken. Ook zal ik verwijzen naar diverse documenten en deze zijn voor de liefhebber helemaal onderaan volledig te lezen.
Westergasfabriek 2011
Werkplek voor zzp-ers. Toen ik in 2011 Amsterdam in de Spuistraat woonde, fietste ik dagelijks naar ‘mijn kantoor’ in de Westergasfabriek. Aan de Polonceaukade huurde ik net als een aantal andere freelancers een werkplek op een zolder bij Bekijk ‘t; een organisatie die crossmediale kunstprojecten voor het voortgezet onderwijs, met een focus op filmeducatie en jongerencultuur. Waar zijn de werkplekken voor zzp-ers bij de DRU?
Proportionaliteit en ontsluiting. In die tijd was ook net de DRU Cultuurfabriek gerealiseerd in Ulft. Een dorp met zo’n 10.000 inwoners dat grenst aan Gendringen (4k inwoners) en onderdeel is van de gemeente Oude IJsselstreek (39k inwoners). Stadsdeel Oud-West waarin de Westergasfabriek ligt, heeft ruim dertigduizend inwoners en Amsterdam in totaal ruim 900.000 inwoners.
In de Gebiedsvisie DRU Industriepark - deel 2. Van Paasberg tot Engbergen uit 2011 staat bij het kopje ‘Succesvolle transitie’: “Bezoekers leggen vaak het verband met ontwikkelingen op de Westergasfabriek in Amsterdam en herkennen de inspiratie die is opgedaan in de herontwikkeling van industrieel erfgoed van oude mijncomplexen en hoogovens in het Ruhrgebied in Duitsland.”
Ook in de Cultuurnota 2022-2032 - Cultuur smeedt de toekomst van de gemeente Oude IJsselstreek staat bij het kopje ‘Ambitie’: “Het DRU Industriepark heeft de potentie om landelijk en euregionaal haar positie te versterken en een bekendheid te verwerven als vergelijkbaar industrieel erfgoed aan de van Nellefabriek in Rotterdam, de Verkadefabriek in ’s-Hertogenbosch en de Westergasfabriek in Amsterdam.”
Behind the Corner 2012
Eigen werk bands. Een jaar later verhuis ik naar Deventer en begin ik eveneens in de gemeente Oude IJsselstreek de Behind the Corner (BtC) bandavonden in zalencentrum de Radstake te Heelweg, bij Varsseveld. Anderhalf jaar lang programmeer ik maandelijks een avond vol lokale talentvolle bands met eigen werk, zonder een cent subsidie. Diverse muzikanten blijken jaren later erg succesvol, uiteraard door hun eigen inspanningen, maar door BtC worden ze wel meer zichtbaar. Ook door de samenwerking met media partners Optimaal FM en 3voor12/Gelderland. De lijst met muzikanten is te lang om hier te vermelden en daarover zal ik nog wel eens een aparte Mindnote schrijven, of een hele nieuwe Substack over beginnen haha.
Ik zie in ieder geval in die tijd bij DWDD veel Achterhoekse muzikanten optreden en mis het verhaal van de Achterhoekse muzikant. Ik wil hen in kaart brengen en een laagdrempelig podium bieden in de legendarische dancing. Maandelijks komen er zo’n 75-100 bezoekers op af en voor menig kroeg of kleine zaal is dat prima. Na goed overleg besluiten we na 1,5 jaar de stekker uit deze avonden te trekken omdat deze niet rendabel zijn voor zo’n groot commercieel zalencentrum. Dergelijke avonden verdienen een kleine ondersteuning van de gemeente en/of fondsen.
DRU Cultuur’fabriek’ 2014
Oefenruimtes. In die tijd leer ik als programmeur van de Behind the Corner avonden ook de programmeurs van de DRU Cultuurfabriek kennen. Gijs Haccou ontfermt zich over de dance en Erik Ramaker over de popmuziek. Op het terras in Ulft laat Ramaker mij weten dat mijn BUDA-lijst - Bands Uut De Achterhoek op het Mindnote weblog; dat de opmaat vormde voor de Behind the Corner avonden - voor hem hele waardevolle informatie bevat als programmeur. Vanaf dan houden we regelmatig contact en beginnen we in 2014 samen met Peter Groeskamp van het Poparchief Achterhoek Liemers de Dag van de Achterhoekse Popmuziek (meer daarover in Mindnote #8).
In die jaren initiëren de DRU en het aangrenzende Huntenpop festival ook de Achterhoekse bandcompetitie (ABC). Trouwe lezers weten dat ik iets vind van talentenjachten (zie Mindnote #7 Selectie. Talent en kwaliteit) en de aldaar geboden gage, maar waar ik mij al jaren over verbaas dat er zo weinig artiesten ‘naar binnen worden gehaald’. Ik heb zelf een aantal keer voorafgaand aan optredens bij Huntenpop met H∞ked gebruik gemaakt van de oefenruimtes bij de DRU, maar ik begrijp dat daar verder enkel door de muziekschool en sporadisch door andere bands gebruik van wordt gemaakt. Sommige oefenruimtes worden zelfs gebruikt als opslagruimte.
Artists in Residence. Een andere manier om artiesten naar binnen te halen is door een zogeheten Artist in Residence. Artiesten die al wat verder in hun carrière zijn krijgen dan een werkplek of studio om van daaruit hun act verder te ontwikkelen. Zo was een van de eerste acties van de nieuwe directrice van Zutphense Hanzehof om rapper Pjotr daar een werkplek als Artist in Residence te bieden. Wie wordt de eerste bij de DRU?
Live opnamen
Guitar Matrix in de popzaal van de DRU Cultuurfabriek, 2015. Foto: Sander van Tuijl Live opnamen. In de begindagen van Behind the Corner werk ik ook nog in Amsterdam bij de popafdeling van het Conservatorium van Amsterdam en organiseer met Jack Pisters, het hoofd van de opleiding, door het hele land gitaarfestivals onder de noemer Guitar Matrix events. Het lukt om ook een editie bij de DRU Cultuurfabriek te organiseren en zodoende de Achterhoek een plek te geven in het gitaarprogramma.
Als organisator van de Guitar Matrix (dat weer een opmaat was naar het grotere Amsterdam Electric Guitar Heaven festival) ben ik betrokken bij diverse de subsidieaanvragen en -verantwoordingen. Ik leer zodoende hoe de hazen daar lopen en zie mogelijkheden deze kennis ook voor de Achterhoek te benutten.
Ik benader de DRU voor een nieuwe club 3voor12 / Behind the Corner live avond een schrijf een conceptaanvraag. Het idee is om twee Achterhoekse bands en één Gelderse band met goede audio en video op te nemen in de popzaal en bands hiermee een vette live video te bieden. In Amsterdam had ik dit ook al twee keer gedaan. Eerst als programmeur in de Myspace-tijd (herinneren jullie dat nog?) bij het cultureel studentencentrum CREA met Plug ‘n’ Play en later als hoofdredacteur van 3voor12/Amsterdam met Play & Record.Afin, we komen er qua begroting niet uit. De DRU heeft huiskosten rond de duizend euro en de kosten voor mijn wensen om de audio en video goed op te nemen zijn vergelijkbaar. Vervolgens gaat ieder zijns weegs en realiseert de DRU jaren later het plan alsnog met andere partijen en financiers en in een iets andere vorm onder de noemer Gelders Goed.
Wat ik echter nooit heb begrepen is dat de lokale omroep REGIO8 nota bene om de hoek zit op het DRU Industriepark en daar zo weinig kruisbestuiving is. Waarom worden er niet iedere week akoestische sessies opgenomen bij/met REGIO8 met de artiesten die in de DRU komen?
In 2014 maakte ik in Ulft met Eelco Walraven onder de noemer Behind the Corner Radio dertig uitzendingen bij Optimaal FM, de voorloper van radio REGIO8. De komende tijd blaas ik deze nieuwe leven in.
H∞ked Unplugged bij Behind the Corner Radio, 2014. Foto: Eelco Walraven Oude en nieuwe plannen
Plannen van het Gietelinck. Dit idee om ook muziek op te nemen op het DRU Industriepark is niet nieuw. Ik kwam daarachter toen ik een tijdje geleden met Harry de Kort sprak. Deze voormalig directeur van stichting Welzijn Wisch (het Pakhuus) schreef mee aan de eerste plannen voor de ontwikkeling van het DRU Industriepark. Destijds had het nog de werknaam Het Gietelinck. In het Concept voor een centrum voor muziek en dans in Het Gietelinck, gemeente Oude IJsselstreek uit 2006 is onder meer te lezen: “Het is bovendien verstandig om serieus te onderzoeken of er binnen het hele complex ook een cultureel bedrijfsverzamelgebouw op te zetten is, met bijvoorbeeld een audiostudio (die de scholen dan weer terug huren) bijvoorbeeld in overleg met Optimaal FM, De Silvox studio en de T3 studio, een grafisch ontwerp bureau (voor de affiches, flyers, website, dit kan ook een DOC-bedrijfje zijn), etc.”
Het plan staat tjokvol waardevolle ideeën die inmiddels bij het DRU Industriepak deels zijn gerealiseerd, maar ook nog met voldoende plannen die nog aandacht verdienen en niet terug zijn te vinden in het vorige maand gepresenteerde plan DRU Toekomstbestendig. Deze nieuwe plannen werden door het financieel onderzoeksrapport van Mul in april 2025 bestempeld als ‘wensdenken’.
Juiste vergelijkingen. Vorige week sprak ik na afloop van de beëdiging van Laura Werger als nieuwe burgemeester van de gemeente Oude IJsselstreek nog even met voormalig cultuurwethouder John Haverdil. Hij wordt alom geprezen en verguisd als drijvende kracht in de realisatie van het DRU industriepark. Hij zei tegen me dat de vergelijking die ik maak in het artikel Alleen 1,7 miljoen voor Ulft? met andere podia mank gaat: “De DRU is nergens mee te vergelijken.” Ik gaf aan dat een vergelijking met de Varsseveldse fietsenmaker Van Raam of groothandel Kramp een rare vergelijking zou zijn. Een grote plek waar cultuur wordt aangeboden vergelijken met een kleine waar ook cultuur wordt aangeboden is niet gek. Uiteraard heeft iedere plek andere kenmerken en andere inwoners, maar dat heeft de Westergasfabriek in Amsterdam ook.
Sterker nog, ik vertelde de voormalig cultuurwethouder dat de DRU wat mij betreft veel meer zou kunnen samenwerken met aangrenzende kleine zalen, in plaats van alle activiteiten te willen centreren in Ulft. Ik gaf aan dat het Amsterdamse Paradiso ook programmeert in Bitterzoet in de Spuistraat of in Amsterdam Noord in de Tolhuistuin. Ik zie eindelijk wel samenwerking met het openluchttheater in Engbergen, top, maar waarom niet met andere podia in de gemeente zoals De Vos in Westendorp, het Borchuus in Varsseveld, De Radstake in Heelweg, Ons Pakhuus in Silvolde, de P8 in Terborg en andere dorpshuizen in de gemeente?
Vanuit de erfgoed gedachte snap ik de vergelijking met de Westergasfabriek, maar ik zou de gemeente en de DRU ook willen adviseren om voor een vergelijking ook eens naar een andere cultuurfabriek in de hoofdstad te kijken: de Q Factory. Met een grote zaal, een kleine zaal, tientallen oefenruimtes, opnamestudio’s, kantoren van bedrijven en scholen, werkplekken voor zzp-ers, een restaurant/café en een hotel. Deze samenstelling heeft in de afgelopen jaren geresulteerd in een bruisend centrum voor muziek en cultuur. Ik gaf daar zes jaar les als docent bij het zakelijk curriculum van de popafdeling van het conservatorium en zag de kruisbestuiving stap voor stap groeien tot een levendige popbiotoop.
Open dag popafdeling Conservatorium van Amsterdam, Q-Factory 2017. Foto: M. Bussink.
Moraal?
Aangezien de DRU en de gemeente Oude IJsselstreek zelf graag de vergelijking maken met de Westergasfabriek, stel ik voor de volgende punten ook mee te nemen in de vergelijking en de plannen voor de toekomst.
Werkplek voor zzp-ers. Waarom werd mij en andere zzp-ers die werkzaam zijn in de muziek/cultuur nooit een werkplek in de DRU aangeboden zoals ik destijds met o.a filmakers had in de Westergasfabriek? Zo creëer je een echte broedplaats voor creativiteit en kunnen (meer) crossmediale kunstprojecten ontstaan.
Proportionaliteit en ontsluiting.Wanneer in de vergelijking met de Westergasfabriek gewezen wordt op de herontwikkeling van industrieel erfgoed, dan is het goed om ook de proportionaliteit en ontsluiting niet te vergeten. Gemeente Oude IJsselstreek heeft ongeveer een vergelijkbaar aantal inwoners als stadsdeel Oost, maar bij gebrek aan tram- en treinverbindingen naar plekken met aanzienlijk meer inwoners, gaat de vergelijking over bezoekerspotentieel niet helemaal op. Meer dan 5 kilometer fietsen of niet kunnen drinken door met de auto te moeten, zijn flinke drempels voor veel bezoekers.
Eigen werk bands. Wie de afgelopen en komende tijd de programmering van de DRU bekijkt en deze vergelijkt met andere poppodia, dan varieert dit van optredens van tribute bands, rondleidingen, excursies, workshops in oude ambachten of innovatieve ontwikkelingen, proeverijen, films en een pubquiz aan het water. Uiteraard zijn er wel enkele optredens van eigen werk bands geprogrammeerd, maar deze passen niet bij de ambitie die het industriepark zelf heeft en een maandelijks aanbod van lokale bands (evt als voorprogramma) zoals Behind the Corner destijds had, is er niet.
Oefenruimtes. Naast de Westergasfabriek heeft Amsterdam nog een andere inspirerend voorbeeld. De Q-Factory is een oefenruimte complex, met een grote en kleine zaal (!), kantoren, werkplekken, studios (!) en een hotel. De voeding voor een pop- of theaterzaal komt uit oefenruimtes en de plannen worden gesmeed bij de werkplekken. Benut die zou ik zeggen.
Artists in residence. Welke artiesten (die al wat verder in hun carrière zijn) krijgen een werkplek of studio in de DRU om van daaruit hun act verder te ontwikkelen?
Live opnamen. Ik zie te weinig kruisbestuiving tussen de voorzieningen van de lokale omroep REGIO8 en het DRU Industriepark. Waarom worden er niet iedere week akoestische sessies opgenomen bij/met REGIO8 met de artiesten die in de DRU komen of met regelmaat live video’s opgenomen in de popzaal? Alle faciliteiten zijn aanwezig.
Plannen van het Gietelinck. Het plan van Harry de Kort uit 2006 staat tjokvol waardevolle ideeën die inmiddels deels zijn gerealiseerd bij het DRU Industriepak, maar ook nog met voldoende plannen die nog aandacht verdienen en ik niet terug zijn in het vorige maand gepresenteerde plan DRU Toekomstbestendig. Deze plannen werden door het financieel onderzoeksrapport van Mul in april 2025 bestempeld als wensdenken.
Juiste vergelijkingen. Als voormalig wethouder Haverdil mij verwijt dat mijn vergelijking van de DRU met andere lokale podia mank gaat, zou ik hem en de gemeente adviseren de vergelijking met de Westergasfabriek te heroverwegen en meer naar de Q-Factory te kijken.
Nogmaals, ik schrijf deze nieuwsbrief omdat begaan ben met het lot van de DRU Cultuurfabriek. Ik kan mij voorstellen dat mijn journalistieke epistels en beknopte columns in de Gelderse Post het idee kunnen geven dat ik het gemunt heb op de DRU, maar niets is minder waar. Ik denk dat, zoals zo veel kritische geluiden over de DRU, het de liefde voor de Achterhoekse (pop)muziek is die velen noopt in de pen te klimmen. Ieder op zijn of haar manier. Bij dezen mijn kritische steunbetuiging.
Thanks voor het lezen weer en tot een volgende!
∞ Meindert ∞
